Αχέροντας - Ταξίδι στον μυθικό ποταμό άνευ... οβολού
Από τις εκβολές του θρυλικού ποταμού Αχέροντα και τις παραλίες του Ιονίου, έως τις πηγές στο χωριό Γλυκή και τα ηρωικά χώματα του Σουλίου μεσολαβούν μόλις λίγα χιλιόμετρα γης όπου η πολυσχιδής και πολύμορφη προσωπικότητα της ηπειρώτικης φύσης αποτυπώνεται σε όλο της το μεγαλείο.
Αυτήν την εποχή, λίγο πριν αρχίσουν τα μποφόρ, τα κρύα και η συνεπακόλουθη απομόνωση του χειμώνα, το Ιόνιο είναι στα καλύτερά του, βαθυγάλανο και ήρεμο, πραγματικά χάρμα οφθαλμών!
Στο ψαρολίμανο της Αμμουδιάς, στον Νομό Πρεβέζης, οι λαμπερές λιακάδες του Οκτώβρη χαρίζουν στιγμές ανεμελιάς και καλοκαιρινής ραστώνης σε όσους -κυρίως Βορειοευρωπαίους- τουρίστες έχουν απομείνει ακόμα εδώ.
Η μέρα κυλά με βουτιές στη ρηχή αμμουδερή παραλία, άραγμα κάτω από τους θεόρατους ευκαλύπτους και ουζάκι ή θαλασσινούς μεζέδες στις γραφικές ταβέρνες που απλώνουν τα τραπεζάκια τους δίπλα στην πλατιά κοίτη του Αχέροντα ποταμού. Κάποιοι παρατηρούν με κιάλια τους φτερωτούς μετανάστες που, οργανωμένοι καθώς είναι σε μεγάλα κοπάδια, ξεκινούν το μακρύ ταξίδι τους για τον Νότο, άλλοι πάλι απολαμβάνουν τους ανάγλυφους φθινοπωρινούς ουρανούς και το ζεστό χάδι του ήλιου.
(Πίσω από το ψαροχώρι της Αμμουδιάς εκτείνονται δύο μεγάλα έλη, της Σπλάντζας και της Βαλανιδόραχης, δύο αρχέγονα απομεινάρια της μεγάλης Αχερουσίας λίμνης που αποστραγγίστηκε τη δεκαετία του 1960.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης)
Σκόρπιοι τουρίστες επιβιβάζονται στα ξύλινα εκδρομικά καΐκια και έναντι χαμηλού αντιτίμου ξεκινούν από την ακτή για μια ενδιαφέρουσα βόλτα στις εκβολές του Αχέροντα, εκεί όπου δεσπόζουν οι κάθετοι βράχοι, αλλά και για 1-2 μίλια ψηλά στην κοίτη του, όπου παραμένει ακόμα πλωτός.
Οσοι γνωρίζουν την περιοχή ξέρουν να απολαμβάνουν την ιδιαίτερη ομορφιά της φύσης τούτου του τόπου που συνδυάζει με τον καλύτερο τρόπο το βουνό με τη θάλασσα, το αλμυρό νερό με τα γάργαρα ποτάμια και τους σημαντικούς υγροτόπους.
(Το οικοδόμημα του Νεκρομαντείου έχει επιβλητική παρουσία καθώς πλαισιώνεται από πολυγωνικά ψηλά τείχη, ενώ αξιοσημείωτη είναι η ακουστική του χώρου της υπόγειας αίθουσας.)
Σίγουρα η εποχή είναι ιδανική για να εξερευνήσετε, χωρίς συνωστισμούς και ταλαιπωρίες, αυτήν τη γωνιά της Δυτικής Ηπείρου που μοιράζεται ανάμεσα στους νομούς Πρεβέζης και Θεσπρωτίας και πραγματικά κερδίζει τις εντυπώσεις. Η ατέλειωτη ηπειρώτικη ακτογραμμή που ξεκινά από την Πρέβεζα και συνεχίζεται για πολλά χιλιόμετρα βορειότερα έως την Πέρδικα Θεσπρωτίας κρύβει εξαιρετικές παραλίες, άλλες αξιοποιημένες, ορατές από τον δρόμο και άλλες ανέγγιχτες, κρυμμένες πίσω από βράχια και πεύκα.
Μόνο και μόνο για να απολαύσετε το τοπίο, αξίζει με αφετηρία το ψαροχώρι της Αμμουδιάς, ν' αναζητήσετε την παραλία Αλωνάκι. Θα πάτε στο χωριό Βαλανιδόραχη και στη συνέχεια ακολουθώντας τις ταμπέλες που υπάρχουν στις διασταυρώσεις θα καταλήξετε στο παραδεισένιο ακρογιάλι.
Σε αυτό το σημείο, σ' ένα κατακρήμνισμα του εδάφους, το πυκνό πευκοδάσος υποκλίνεται μπροστά στις διαβρωτικές δυνάμεις του πελάγους σχηματίζοντας μία από τις πιο εντυπωσιακές ακτές του Ιονίου. Η παραλία -ιδιαίτερα δημοφιλής το καλοκαίρι- είναι προστατευμένη από τους περισσοτέρους άνεμους και έχει κρύα, βαθιά νερά, ενώ για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών λειτουργεί καντίνα.
Λίγο βορειότερα και πριν από τις εκβολές του Αχέροντα θα συναντήσετε την αμμουδερή παραλία Κερέντζα, γνωστή σαν «Ορμο του Οδυσσέα», που προσεγγίζεται επίσης μέσω ασφάλτινου δρόμου από το χωριό Βαλανιδόραχη.
(Καγιάκ στα γαλαζοπράσινα νερά του Αχέροντα. - Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης)
Η τουριστική πολίχνη έχει τον τρόπο της να κρατά τους φίλους της κοντά της, όλο τον Οκτώβριο. Το πανέμορφο θέρετρο του Ιονίου απέχει από την Αμμουδιά μόλις 17 χιλιόμετρα.Εάν, τώρα, επιθυμείτε να βρεθείτε σε μια πιο κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα και να έχετε περισσότερες επιλογές στο φαγητό και στη διαμονή αφήστε την Αμμουδιά για να πάτε λίγο βορειότερα όπου απλώνονται τα ακρογιάλια της διάσημης Πάργας.
Κι ένας παλιός μύθος...
Ο Αγιος Δονάτος (ασκητής και μετέπειτα επίσκοπος και πολιούχος της Παραμυθιάς) ήταν σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο αυτός που σκότωσε τον δράκο-στοιχειό, ο οποίος λυμαινόταν τις πηγές του Αχέροντα και μόλυνε τα νερά του.
Μετά τον θάνατο του τέρατος η θρησκευτική παράδοση θέλει οι πηγές να αναβλύζουν καθαρό γλυκό νερό (εξ ου και το όνομα του χωριού Γλυκή). Σύμφωνα, τώρα, με την αρχαία ελληνική μυθολογία ο Δίας είχε σκόπιμα μετατρέψει το νερό του Αχέροντα σε μαύρο και πικρό, για να σαμποτάρει τους Τιτάνες που κατά την Τιτανομαχία ξεδιψούσαν από αυτό.
(Από το προαύλιο του Αγίου Δονάτου μπορείτε να αγναντεύσετε το Κούγκι - Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης) Υδάτινα απομεινάρια και το Νεκρομαντείο των ψευδαισθήσεων Βορειότερα από την ακτή το τοπίο αλλάζει. Με υπομονή χιλιετηρίδων ο ποταμός Αχέροντας απλώνει τις προσχώσεις του ανάμεσα στους δύο θεόρατους βράχους που περιφρουρούν τις εκβολές του και γονιμοποιεί τη γη. Πίσω από το ψαροχώρι της Αμμουδιάς εκτείνονται δύο μεγάλα έλη, της Σπλάντζας και της Βαλανιδόραχης, δύο αρχέγονα απομεινάρια της μεγάλης Αχερουσίας λίμνης που αποστραγγίστηκε τη δεκαετία του 1960. Τούτη είναι η εποχή που το μοναδικό αυτό παραθαλάσσιο υγροτοπικό σύστημα, καθώς βρίσκεται πάνω στον δυτικό μεταναστευτικό αεροδιάδρομο των πουλιών από την Ευρώπη προς την Αφρική και ανάποδα, σφύζει από ζωή. Ωστόσο, αν και ιδιαίτερα σημαντικός, ο υγροβιότοπος αυτός είχε υποστεί ανυπολόγιστες ζημιές από την αλόγιστη ανθρώπινη δραστηριότητα έως ότου ενταχθεί στο πρόγραμμα «Δίκτυο για τη Φύση 2000», μέσω του οποίου όλοι ελπίζουμε να προστατευθεί ανάλογα, όπως του αξίζει. Να υπογραμμίσουμε πως σε τούτη τη διάσημη τουριστική περιοχή παρουσιάζεται έντονο το πρόβλημα της ανεξέλεγκτης απόθεσης σκουπιδιών, τα οποία, ειδικά μετά από βροχόπτωση, καταλήγουν από τις παράνομες χωματερές στην κοίτη του Κωκυτού και στον Αχέροντα. Τρεις δρόμοι προς τον Αδη Σύμφωνα με τον μύθο, ο Αχέροντας, ο Κωκυτός και τα σκοτεινά νερά της Στύγας στην Πελοπόννησο, ήταν οι τρεις υδάτινοι δρόμοι που διάβαιναν τις πύλες του Αδη φέρνοντας τους ζωντανούς στο βασίλειο των νεκρών. Ηταν ισχυρή η πεποίθηση των αρχαίων Ελλήνων ότι στη συμβολή των ποταμών Κωκυτού και Αχέροντα βρισκόταν η μία από τις πύλες του Αδη. |
(Οι Μύλοι Σουλίου με τον παλιό νερόμυλο - Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης)
Δεν είναι τυχαίο πως μία από τις ετυμολογικές ερμηνείες της λέξης Αχέρων στηρίζεται στο αρχαίο «άχος» που σημαίνει θλίψη. Με δυο λόγια ο Αχέροντας ήταν «ο ποταμός χωρίς χαρά», το σημείο όπου ο άνθρωπος επιβιβάζεται στη βάρκα του πορθμέα Χάροντα (γιος του Ερέβους και της Νύκτας) και βυθίζεται στη θλίψη του θανάτου.
Αρχαιολογικά ευρήματα κοντά στο χωριό Μεσοπόταμος (5 χλμ. ανατολικά της Αμμουδιάς) παραπέμπουν στην ύπαρξη της σημαντικής πόλης Εφύρας.
Εδώ βρισκόταν ένα από τα σπουδαιότερα νεκρομαντεία του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Η λατρεία του χθόνιου Ποσειδώνα συνοδευόταν από ένα τελετουργικό που επέτρεπε στους προσκυνητές να μυηθούν σε αυτήν. Μόνον έτσι θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τον Κάτω Κόσμο και να μιλήσουν με τους νεκρούς συγγενείς τους.
Ο αρχαιολογικός χώρος του σπουδαίου αυτού Νεκρομαντείου είναι άριστα οργανωμένος και επισκέψιμος. Το οικοδόμημα του Νεκρομαντείου έχει επιβλητική παρουσία καθώς πλαισιώνεται από πολυγωνικά ψηλά τείχη.
Σχετικά με το εσωτερικό του, αξιοσημείωτη είναι η ακουστική του χώρου της υπόγειας αίθουσας. Κατόπιν πολύχρονης μελέτης από το ΑΠΘ, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο χώρος ήταν έντεχνα κατασκευασμένος ώστε να δημιουργεί στον επισκέπτη ψευδαισθήσεις.
Η άγρια φύση του Αχέροντα
Από το Νεκρομαντείο που βρίσκεται στο χωριό Μεσοπόταμος έως το χωριό Γλυκή, όπου αναβλύζουν μερικές από τις σημαντικότερες πηγές του Αχέροντα, θα χρειαστεί να διανύσετε 17 χλμ., σε δρόμο επαρχιακό με αρκετές στροφές, που κινείται κοντά ή σε μικρή απόσταση από την κατάφυτη κοίτη του ποταμού. Με κυριότερους παραποτάμους του τον Κωκυτό, τον Βουβοπόταμο και με συνολικό μήκος 64 χιλιομέτρων, ο Αχέροντας θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ηπείρου.
(Το παλιό σχολείο του Σουλίου - Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης)
Οι αρχικές του πηγές βρίσκονται στα υψίπεδα του βουνού Τόμαρος, σημαντικότατες όμως και με σταθερή ροή νερού χειμώνα-καλοκαίρι είναι οι πηγές που αναβλύζουν κοντά στο χωριό Γλυκή. Εδώ, σ' ένα τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς, σχηματίζεται από υπεραιωνόβια θαλερά δέντρα ένα εντυπωσιακό πλατανόδασος που στολίζει και τις δύο όχθες. Πρώτη επαφή με το ποτάμι -που σ' αυτό το σημείο κυλά τα νερά του διάφανα και γαλαζοπράσινα σε αντίθεση με τις εκβολές στην Αμμουδιά όπου τα νερά είναι θολά και υφάλμυρα- γίνεται στη γέφυρα της Γλυκής.
Στη συνέχεια, ακολουθώντας τον στενό δρόμο που ελίσσεται μέσα από τους κορμούς των δέντρων, θα προσεγγίσετε το σημείο όπου αναβλύζουν οι πηγές. Το νερό, θορυβώδες και διαυγές, αναπηδά από τον βράχο και κυλά βιαστικά για λίγα μέτρα, ώσπου να σμίξει με το κυρίως σώμα του ποταμού.
Πεζοπορίες για αρχάριους και μη
Σε αυτό το σημείο, μέσα στον σκιερό πλατανότοπο θα βρείτε αρκετές ταβέρνες και καφέ που έχουν στήσει τα τραπέζια τους κάτω από τα δροσερά φυλλώματα. Υπάρχουν μικρομάγαζα απ' όπου μπορείτε ν' αγοράσετε παραδοσιακά προϊόντα. Επιπλέον εδώ έχουν τη βάση τους οι εταιρείες εναλλακτικών δραστηριοτήτων.
Ετσι εάν θέλετε μπορείτε να γνωρίσετε τον Αχέροντα με έναν διαφορετικό τρόπο κάνοντας μονοράφτ, καγιάκ, ιππασία ή και ράφτινγκ υπό την επίβλεψη έμπειρων συνόδων (για ράφτινγκ και ιππασία «Riverdream» και «Sarakini group» - για καγιάκ στον κάτω ρου του ποταμού κοντά στην Αμμουδιά «Acheron Kayak»).
Χωρίς να χρειάζεται να έχετε ιδιαίτερες γνώσεις από κατάβαση φαραγγιών, μπορείτε να περπατήσετε αρκετά μέσα στο φαράγγι και στα Στενά του Αχέροντα και να φτάσετε έως το γκρεμισμένο γεφύρι του Ντάλα (περίπου 90 λεπτά). Φυσικά θα πρέπει να φοράτε κατάλληλα παπούτσια, ενώ στεγνά ρούχα και μια πετσέτα θα πρέπει να σας περιμένουν πίσω στο αυτοκίνητο. Ολα αυτά θα γίνουν με ήπιο καιρό, χωρίς να έχει προηγηθεί ή ν' αναμένεται βροχόπτωση.
Για τους δεινούς πεζοπόρους, θα προτείναμε να ακολουθήσουν τη δύσκολη διαδρομή από τη Σκάλα της Τζαβέλαινας. Σε αυτήν την περίπτωση προτιμότερο είναι να ξεκινήσετε με το αυτοκίνητό σας από τη γέφυρα της Γλυκής και να πάτε έως τον χώρο στάθμευσης, κοντά στη σήραγγα πάνω από τη χαράδρα του ποταμού.
Από εκεί ξεκινά το μονοπάτι. Στα 200 περίπου μέτρα θα δείτε την εγκαταλειμμένη σήραγγα και θα συνεχίσετε όπως δείχνουν οι τοποθετημένες πινακίδες. Σε αρκετά σημεία θα έχετε μια αεροπορικών διαστάσεων θέα στις πηγές του Αχέροντα, στις κατάφυτες όχθες, αλλά και στο κάστρο της Κιάφας που μοιάζει να κρέμεται στο κάδρο του ορίζοντα, πάνω στα βουνά του Σουλίου.
Βέβαια δεν είναι ανάγκη να περπατήσετε όλο το μονοπάτι για να απολαύσετε την άγρια φύση των Στενών του Αχέροντα. Οι αμάθητοι καλύτερα να φτάσετε μέχρι το ξύλινο κιόσκι και να γυρίσετε πίσω τον ίδιο δρόμο. Για τους πιο τολμηρούς να αναφέρουμε ότι το μονοπάτι καταλήγει στο χωριό Σαμονίβα του Σουλίου, μετά από μερικά χιλιόμετρα επίπονης πορείας.
Τα ανεμοδαρμένα σουλιώτικα βουνά, η Κιάφα και το Κούγκι
Αν δεν χορτάσατε βουνά και έχετε διάθεση για ανελέητο στριφογύρισμα, τότε σας έχουμε καλά νέα. Με αφετηρία το χωριό Γλυκή -που όπως είπαμε βρίσκεται χτισμένο πάνω στις όχθες του Αχέροντα, διαθέτει υποδομή για αξιοπρεπή διαμονή και καλές ταβέρνες για φαγητό- μπορείτε να προσεγγίσετε το Σούλι ή για να είμαστε πιο ακριβείς, την περιοχή πίσω από άγρια βουνά και βράχια όπου κρύβονται τα χωριά του Σουλίου.
Στη βόρεια άκρη του χωριού θα δείτε τις ταμπέλες που θα σας καθοδηγήσουν ανάλογα. Ο δρόμος, ασφάλτινος αλλά στενός, σκαρφαλώνει με επάλληλες στροφές στα βράχια αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα μια εξαιρετική θέα στην κοιλάδα του Αχέροντα.
Σε αρκετά σημεία πάνω στην κόψη του γκρεμού υπάρχουν διαμορφωμένα πλατώματα απ' όπου θα εποπτεύσετε την πανώρια κοιλάδα να ξανοίγεται κάτω από τα πόδια σας. Προσοχή, όμως, εάν επικρατεί βροχόπτωση καλύτερα να μην ξεκινήσετε, καθώς ο δρόμος «υποφέρει» από κατολισθήσεις.
Η έντονη ανάβαση (14 περίπου χλμ.) ολοκληρώνεται στο χωριό Σούλι. Αν στις όχθες του Αχέροντα σας εντυπωσίασαν τα πυκνά πλατανοδάση και η αφθονία του νερού, εδώ ψηλά, στα ανεμοδαρμένα σουλιώτικα βουνά θα σας ξενίσει η κυριαρχία των ξερικής γης, των βράχων και της πέτρας. Υπάρχουν διάφοροι στενοί, ασφάλτινοι ή χωμάτινοι, δρόμοι που καθώς ελίσσονται ανάμεσα στις ορεινές εξάρσεις, συνδέουν μεταξύ τους τα περισσότερα χωριά.
Τα χωριά της Λάκκας
Φυσικά, οχυρωμένο ανάμεσα στα όρη του Σουλίου και της Παραμυθιάς, το τραχύ οροπέδιο πρόσφερε καταφύγιο σε ατίθασους ορεσίβιους, αλλά και κατατρεγμένους από τον τούρκικο ζυγό. Σούλι, Κιάφα, Αβαρίκος, Σαμονίβα ήταν ο αρχικός πυρήνας των τεσσάρων οικισμών της Λάκκας Σουλίου.
Σήμερα τα χωριά της Λάκκας Σουλίου μοιάζουν ν' απολαμβάνουν μια ορεινή γαλήνη που αγγίζει όμως τα όρια της εγκατάλειψης. Το χαρακτηριστικό υψίπεδο αγκαλιάζει με τη φυσική του ομορφιά τον έρημο, σχεδόν, οικισμό.
Παρά τη δημογραφική αφαίμαξη, τα σπίτια των καπεταναίων υπάρχουν ακόμα και εντυπωσιάζουν, καθώς κάποια από αυτά έχουν αναπαλαιωθεί. Στο κέντρο του χωριού Σούλι το δημοτικό σχολείο φιλοξενεί τις προτομές των οπλαρχηγών ενώ ολόγυρα κεντρίζουν την προσοχή τα τριακόσια πέτρινα πηγάδια που εξασφάλιζαν αυτάρκεια ύδρευσης για όλη την περιοχή, ενώ αρκετά από αυτά έχουν ακόμη νερό.
Εύκολα, ακολουθώντας για ένα χιλιόμετρο τον στενό δρόμο, θα προσεγγίσετε την εκκλησία του Αγίου Δονάτου που βρίσκεται αντίκρυ στο Κούγκι. Από το προαύλιο του ναού μπορείτε να αγναντεύσετε την προνομιακή θέα στο κάστρο της Κιάφας, το Κούγκι και τα Στενά του Αχέροντα.
Λίγο χαμηλότερα ξεκινά το μονοπάτι που θα σας φέρει στο αναπαλαιωμένο Κούγκι και στο ναΰδριο της Αγίας Παρασκευής. Εδώ το 1803 κατέφυγαν οι επιζήσαντες Σουλιώτες όταν ο Αλή Πασάς πάτησε τα χωριά τους. Αφού όλες οι ελπίδες για αντίσταση εξανεμίστηκαν, οι πολιορκημένοι ήρθαν σε συνεννόηση με τον Αλή και αποχώρησαν.
Στον ναό έμειναν μόνο ο καλόγηρος Σαμουήλ και λίγοι Σουλιώτες. Οταν οι Τουρκαλβανοί του Αλή πήγαν να παραλάβουν και αυτό το τελευταίο προπύργιο αντίστασης, ο Σαμουήλ έβαλε φωτιά στα πυρομαχικά και έτσι το Κούγκι πέρασε στην αθανασία.
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια: