''Φρένο'' στο καρκίνο βάζει νέα ανακάλυψη! Έρευνα

Του Αθανάσιου Μπούκαλη Νευροχειρουργού

 

 

Οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού συχνά απολαμβάνουν πολλά χρόνια ύφεσης της νόσου, μέχρι να τους δοθεί από τον θεράπων ιατρό, το καταστροφικό νέο ότι έχουν αναπτύξει εγκεφαλικούς όγκους.

 

Τώρα, επιτέλους, αρχίζουμε να κατανοούμε πώς καρκινικά κύτταρα από το μαστό είναι σε θέση να περάσουν απαρατήρητα και να εξαπλωθούν στον εγκέφαλο: μεταμφιέζονται σε νευρώνες και «ληστεύουν» τον ενεργειακό εφοδιασμό των.

 

Για κάθε όγκο στον εγκέφαλο που προέρχεται από κύτταρα του ίδιου τον εγκέφαλο, δέκα φθάνουν εκεί από τα άλλα οργανικά συστήματα του σώματος. Η κατανόηση του πώς οι όγκοι εξαπλώνονται ή προκαλούν μεταστάσεις και μετά επιβιώνουν στον εγκέφαλο είναι σημαντική, διότι το ποσοστό επιβίωσης των ατόμων με εγκεφαλικές μεταστάσεις είναι μικρό - μόνο το ένα πέμπτο είναι ακόμα εν ζωή, ένα χρόνο μετά τη διάγνωση.

 

Ο Rahul Jandial, συνάδερφος νευροχειρουργός από το City of Hope Cancer Center στο Duarte στην Καλιφόρνια, θέλησε να διερευνήσει πώς τα καρκινικά κύτταρα του μαστού είναι σε θέση να διασχίσουν το αιματο-εγκεφαλικό φραγμό και να ξεφύγουν ώστε να μην καταστραφούν από το ανοσοποιητικό σύστημα. [Ο αιματο-εγκεφαλικός φραγμός είναι ένας κυτταρικός φραγμός που περιορίζει την είσοδο ουσιών στον εγκέφαλο από το αίμα.]

 

Αν, κατά τύχη, ένα κακόηθες καρκινικό κύτταρο του μαστού μπει στην κυκλοφορία του αίματος, φτάσει και περάσει στον εγκέφαλο, πώς θα επιβιώσει σε ένα εντελώς νέο και ξένο περιβάλλον; Ο Rahul Jandial, και η ομάδα του, αναρωτήθηκε αν τα κύτταρα που επιζούν, ακμάζουν και αναπτύσσονται είναι αυτά τα καρκινικά κύτταρα του μαστού που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα μέσα και τους πόρους γύρω τους  δηλαδή τους νευροδιαβιβαστές και τις άλλες χημικές ουσίες στον εγκέφαλο.

 

Για να ελέγξουν αν η ιδέα είναι σωστή, πήραν δείγματα από μεταστατικά καρκινικά κύτταρα του μαστού από τους εγκεφάλους πολλών γυναικών και τα καλλιέργησαν στο εργαστήριο. Συνέκριναν την έκφραση των πρωτεϊνών που εμπλέκονται στην ανίχνευση και την απορρόφηση του GABA - ενός κοινού  νευροδιαβιβαστή που οι νευρώνες μετατρέπουν σε ενέργεια - σε αυτά τα κύτταρα με το τι συμβαίνει σε μη-μεταστατικά κύτταρα καρκίνου του μαστού.

 

Τα καρκινικά κύτταρα του μαστού που είχαν παρθεί από τις μεταστάσεις στον εγκέφαλο εξέφρασαν έναν υποδοχέα για τον GABA, συν μία πρωτεΐνη μεταφορέα που φέρνει τον GABA μέσα στο κύτταρο, και ένα πλήθος άλλων ενώσεων που μετατρέπουν τον GABA σε ενέργεια. Με τον τρόπο αυτό, τα μεταστατικά καρκινικά κύτταρα του μαστού είχαν «μεταμφιεστεί» σε νευρώνες. Κανένας τέτοιος μηχανισμός δεν παρατηρήθηκε στα μη-μεταστατικά καρκινικά κύτταρα του μαστού.

 

Η ιδέα ότι τα μεταστατικά κύτταρα μπορούν να υιοθετήσουν μια νέα ταυτότητα, προστατεύοντάς τα από τους εγγενείς μηχανισμούς άμυνας, είναι πολύ συναρπαστικό και συνάμα πολύ σημαντικό δείχνοντας ότι τα καρκινικά κύτταρα είναι πιθανόν περισσότερο πλαστικά από ότι υποπτευόμασταν στο παρελθόν.

 

Αλλά η κατανόηση αυτής της νευρωνικής μεταμφίεσης - ένας μηχανισμός που και άλλοι καρκίνοι μπορούν να χρησιμοποιούν για να εξαπλωθούν στον εγκέφαλο, απαιτεί περαιτέρω έρευνα. Για παράδειγμα, δεν είναι σαφές εάν τα καρκινικά κύτταρα του μαστού εξέλιξαν τους μηχανισμούς παραγωγής και χρησιμοποίησης GABA κατά τύχη με την πάροδο του χρόνου, ή με κάποιο τρόπο τα απέκτησε από το νέο περιβάλλον τους.

 

Ελπίζουμε, όμως ότι τα αποτελέσματα θα οδηγήσουν σε νέες χημειοθεραπείες με βάση τα υπάρχοντα φάρμακα για τον καρκίνο του εγκεφάλου ή φάρμακα για νευροεκφυλιστικές ασθένειες, ή να μας βοηθήσουν να ανακαλύψουμε  νέα φάρμακα για τη θεραπεία όγκων, που απλώνονται στον εγκέφαλο.